Nieuwe coalitie: de totstandkoming

Interview met Henk Berends, Frank van der Werf en Koos Dijkstra

22 april trad het nieuwe college van B&W aan, niet veel later was de nieuwe gemeenteraad een feit. Inmiddels zit de zomer erop: wat zijn de eerste ervaringen? Hoe kijken lijsttrekkers Henk Berends en coalitie-onderhandelaars Frank van der Werf en Koos Dijkstra terug op het proces van coalitievorming? Waarom doet de PvdA mee in dit college en waar liggen de prioriteiten voor de komende vier jaar?

Drie vragen aan Henk, Koos en Frank.

Onze partij heeft verloren bij de gemeenteraadsverkiezingen, sommigen waren daarom verrast dat we toch weer deel gingen uitmaken van de coalitie. Hoe zien jullie dat?
Koos: ‘De VVD nam als grootste partij het initiatief om een coalitie te vormen. Alle partijen zijn uitgenodigd voor een gesprek. We hebben in een eerste gesprek desgevraagd aangegeven wat onze prioriteiten zijn en waar we knelpunten zien.’
Frank: ‘En waar we mogelijkheden zien om geld te besparen op de gemeentelijke begroting.’
Henk: ‘In een tweede ronde schoof ook D66 aan en hebben we het gehad over concrete bezuinigingsideeën en mogelijke coalities.’
Koos: ‘We hebben onze eigen agenda steeds helder voor het voetlicht gebracht. Een rol in de oppositie was zeker te verdedigen, maar ook voor deelname in een coalitie zouden we niet weglopen.’
Henk: ‘In de algemene ledenvergadering hebben we dit ook neergelegd: niet ten koste van alles deelnemen cq een wethouder claimen, maar vooral op het sociale domein hebben we het nodige te bieden. Dat hebben we in de gesprekken consequent duidelijk gemaakt. Met de leden hebben we deze koers steeds gedeeld en dat maakte het onderhandelingsproces voor ons goed verdedigbaar.’
Frank: ‘Onze achterban binnenboord houden hebben we als belangrijke opdracht ervaren.’
Koos: ‘De lijn was helder: vanuit ons verkiezingsprogramma naar de onderhandelingen hebben we steeds dezelfde punten benadrukt.’

Met name over de samenwerking met VVD zijn sommige leden kritisch, gezien de bestuurscrisis van enkele jaren geleden. Wat is jullie actuele ervaring?
Frank: ‘Het is mij honderd procent meegevallen. Ik was vooraf best heel kritisch, maar in het proces heb ik bij hen geen kinnesinne of de drang om rekeningen te vereffenen gevoeld.’
Henk: ‘Als je puur zou denken met de oude beelden in het achterhoofd, kun je denken van “eerst zien, dan geloven”. Maar ik denk dat het blijven hangen in die oude beelden weinig zinvol is.’
Koos: ‘We kunnen achteraf constateren dat we in de bestuurscrisis niet altijd even volledig zijn geïnformeerd. We hebben nu ook het verhaal van de andere kant gehoord.’
Frank: ‘In die crisis hadden we – achteraf gezien – bestuurlijk met alle partijen veel eerder moeten ingrijpen. Het had nooit zo uit de rails mogen lopen.’
Koos: ‘Al voor de verkiezingen hebben in een goed gesprek met de VVD de lucht geklaard. Dat bood een goede basis voor het vervolg.’

Toen kwam op een gegeven moment het voorstel om deel te nemen in de coalitie.
Koos: ‘De VVD-informateur belde met de vraag of we wilden meedoen. Toen was alleen bekend dat VVD en D66 deel zouden nemen.’
Frank: ‘Veel andere mogelijkheden waren er ook niet. De VVD-informateur heeft bij de presentatie helder aangegeven waarom juist deze coalitie uit de bus is gekomen.’
Henk: ‘Het gaf mij een vreemd dubbel gevoel: aan de ene kant nog meedraaien in het oude college. En aan de andere kant het perspectief op een nieuw begin.’
Frank: ‘We zijn de onderhandelingen gestart over een collegemanifest. Overigens heb ik dat niet echt als “onderhandelingen” gevoeld waarbij je geeft en neemt.In tijden van hoogconjunctuur is dat wel aan de orde, maar nu staan we met zijn allen voor dezelfde afgrond: er moet worden ingegrepen. Die urgentie voelen alle coalitiepartijen. Wat hierbij goed heeft geholpen, is een meerdaags overleg met de ambtenaren. Daarbij kregen we snel in beeld aan welke knoppen er gedraaid kan worden om de begroting op orde te krijgen.’
Henk: ‘In de onderhandelingen hebben we aangegeven: gezien de verkiezingsuitslag past ons bescheidenheid. Maar ik ben wel blij dat het dit domein is geworden. Hierin zien we onze ambitie terug en het werk dat we in de verkiezingscampagne hebben verzet.