Begrotingen 2016-2018: mensen voor asfalt

Het college had een nadere uitwerking gemaakt van de onderdelen van de begroting 2016 die nog niet duidelijk waren of waarvoor extra gegevens nodig waren: het accommodatiebeleid, het sociaal domein en het beheer van de openbare ruimte. Onze fractie kon met de eerste twee instemmen, maar niet met extra geld voor wegen.
Door Anneke Lubbers en Koos Dijkstra
Het college heeft met haar ambtelijke ondersteuning uitgebreid studie gemaakt van drie belangrijke beleidsterreinen van de gemeente. Dat is heel goed. Er bestonden veel onduidelijkheden over, terwijl het onderwerpen zijn met grote betekenis voor het welbevinden van onze inwoners en het gaat over veel geld. De uitkomsten van haar studie heeft het college gepresenteerd in drie themaboekjes. Dat klinkt als lichte kost. Maar zoals wel vaker met lichte kost, het kan toch zwaar op de maag liggen.

Het sociaal domein
De gemeente heeft er van de rijksoverheid taken en geld bijgekregen. Echter, op dat geld heeft de overheid flink gekort. Er is bezuinigd op de WMO, op de jeugdzorg en op de uitvoering van de participatiewet. In dit eerste jaar ging het er om bestaande zorg voort te zetten. Dat leidt tot een verwacht tekort van ongeveer een miljoen in 2015. Het kan meevallen, maar het kan ook nog behoorlijk tegenvallen, we weten het niet. Er is een grotere behoefte aan thuishulp dan we hadden verwacht. De zorgzwaarte van mensen in een instelling is hoger dan verwacht. Nog in de vorige maand hebben 234 gemeenten, waaronder Tynaarlo, een brandbrief aan de minister gestuurd. Omdat ze de bezuiniging op thuishulp en jeugdzorg te groot, te onvoorspelbaar en onterecht vinden. De financiële administratie is nog lang niet op orde. Dat ligt niet aan de gemeente, dat heeft te maken met nog gebrekkige gegevens uitwisseling.
Preventie en zelf doen zijn sleutelbegrippen. Sociale teams hebben hierbij de regie. Met ingang van 2016 moet de zorg lichter, korter durend, dichterbij en zo goedkoper worden. Zorg aanbieders met gevestigde belangen moeten het waarmaken. Die moeten hun huidige aanbod veranderen. Een aanbod dat in vaak tientallen jaren gegroeid is. Dat krijg je zo maar niet voor elkaar. Dan heb je het over cultuurverandering. Daarbij gaat de kost alleen op de zeer lange termijn voor de baat uit. En dan hebben we het nog niet over de gevolgen van hogere eigen bijdragen voor dagbesteding. Het college houdt rekening met weer een tekort van een miljoen in 2016. Maar het is opnieuw zeer de vraag of we er daarmee zijn. In elk geval vraagt de inhoudelijke uitwerking nog veel aandacht. De fractie van de PvdA is er niet gerust op, helemaal niet.

Accommodatiebeleid
Ooit hadden we in deze gemeente mooie plannen om multifunctionele gebouwen neer te zetten. Multifunctioneel in de zin van huisvesting aan onder andere scholen, kinderopvang, bibliotheek, sociaal werk, sportvoorzieningen. Echter, de financiële crisis heeft roet in het eten gegooid en er werd besloten tot een herijking van het accommodatiebeleid. Met pijn in haar hart heeft de PvdA mee moeten besluiten om slechts het wettelijk budget te besteden aan scholen. Jammer, maar het is voorlopig niet anders. We hopen dat de schoolbesturen de ruimte en creativiteit vinden om toch wat andere partijen aan zich te binden (kinderopvang, dorpshuis et cetera) en we zien belangstellend uit naar hun plannen.
Een lichtpuntje is er wel. We zijn er erg blij mee, dat de keuzes voor nieuwbouw van sporthallen in goed overleg met belanghebbenden zijn gemaakt. Het heeft onze wethouder Henk Berends veel overleg gekost, maar uiteindelijk staat iedereen achter de voorgestelde keuzes. Hierdoor zal de komende jaren in de gemeente Tynaarlo een mooi arsenaal aan binnensportaccommodaties verrijzen. Een compliment is wel op zijn plaats. Volgend jaar zullen we ons gaan buigen over een integraal plan voor de scholen en sportaccommodaties in de kern Zuidlaren. We wachten de voorstellen af.

Beheer openbare ruimte
We zijn ook voor goed onderhouden wegen. Het verdwijnen en concentreren van voorzieningen maakt dat het belang van vervoer en dus ook van wegen in onze plattelandsomgeving toeneemt. Echter, in tijden van krapte willen we niet meer dan nodig is aan wegen besteden. Uiteraard zijn we ons bewust van het veiligheidsaspect en hechten we vooral veel belang aan veilige auto – en fietsroutes naar de scholen. We betwijfelen echter of het huidige kwaliteitsniveau (alle hoofd, binnen en achterafwegen het zelfde niveau) nog bij dit tijdsgewricht past. Ons wegenonderhoud staat al meer dan 15 jaar op net voldoende. Als PvdA zien wij er op dit moment de noodzaak nog niet van in dat we dat over de hele linie zouden moeten opwaarderen tot ruim voldoende. Dat vraagt een verdubbeling van het benodigde budget, tot wel 1,2 miljoen.
Zowel in het rapport van de Rekenkamer als in het Antea-rapport staat dat de Raad beter meegenomen moet worden in de problematiek, het ambitieniveau en de gevolgen hierin. Tevens: maak elk jaar met Raad en College afspraken over financiën, prioriteiten en koppel dit elk jaar met een schouw terug. Heel graag hadden we dit eerst gedaan en dan pas het budget vastgesteld voor de komende jaren.

Onze conclusie
We streven er naar dat de gemeente haar taken in het sociaal domein binnen rijksbudget uitvoert. Maar niet ten koste van alles. Bij ons (deze raad) gaan mensen voor dingen. Op dit moment zijn er nog grote onzekerheden over inhoudelijke en financiële gevolgen. Voor 2016 wordt nog een tekort van 1 miljoen verwacht. We weten nog niet of het college haar ambities vóór 2017 waar kan maken. We vragen de raad daarom te besluiten dat eventuele incidentele tekorten op het sociaal domein ook in 2017 en 2018 worden gedekt uit de reserves. Het college stelt voor nu een besluit te nemen over extra geld voor wegenonderhoud en groen. Dit heeft te maken met langlopende aanbestedingsprocedures. Wat ons betreft zijn daar twee voorwaarden aan verbonden. We vinden dat de raad in het voorjaar van 2016 het onderhoudsniveau van de openbare ruimte per wegsoort en voor groen moet herijken. Het huidige structurele budget voor 2018 wordt alleen conform de uitkomsten van de herijking opwaarts bijgesteld als het geld daarvoor daadwerkelijk beschikbaar is. Uiteraard horen we ook graag wat het college hiervan vindt.