Verslag Politiek café over toekomst Vries

‘Herstel van vertrouwen en handen uit de mouwen!’

Op woensdagavond 29 januari organiseerde de PvdA-afdeling Tynaarlo een politiek café over de toekomst van Vries. Enkele tientallen Vriezenaren trotseerden de kou en kwamen bijeen in café Onder de Linden. Zij bleken allerlei ideeën te hebben over hoe wonen, werken en leven in Vries verbeterd kan worden. Het is aan de gemeente om de initiatieven uit het dorp goed te begeleiden. Dat vraagt vooral om een herstel van vertrouwen. ‘En dan: morgen beginnen!’

Onder leiding van Herman Beerda (PvdA-statenlid en inwoner van Vries) ging het politiek café van start. Inzet: niet meer naar incidentele discussies kijken (locatie school, bouw van De Bronnen, aanpak centrum), maar proberen het grotere geheel in beeld te krijgen. Waar moet het dorp Vries naar toe? De avond begon met twee inleidingen over verleden, heden en toekomst van het dorp.
Uit de inleiding van Rieks Baalmans, lange tijd werkzaam bij Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente en tevens commandant van de brandweer, bleek dat de discussie over de toekomst van Vries niet nieuw is. In 1969, zo reconstrueerde hij, stonden vergelijkbare onderwerpen in het dorp op de agenda: de geplande bouw van uitbreidingswijk De Fledders, de locatie van de school en de vernieuwing van het dorpscentrum.

Het was de tijd dat op de suikerzakjes en poststempels nog stond te lezen waar Vries voor stond: ‘Vries, voor rustig en prettig buiten wonen’. Er was één stoplicht in het dorp, dat diende om de kinderen veilig over te laten steken. De gemeenteraad was samengesteld met iconen uit de omliggende dorpen, die opkwamen voor hun eigen achterban: ‘Politieke kleur was daarbij niet zo van belang.’ Toen Vries nieuwe woningen kreeg toegewezen, stond het raadslid uit Bunne bij Baalmans op de stoep: ‘Wij willen ook woningen!’ Toen er bij Bunne geen ‘rood’ op de kaart bleek te staan (en dus geen woningbouw gepland stond), was het simpele antwoord dat Baalmans kreeg: ‘Je wilt me toch niet vertellen dat je je rode potlood vergeten bent?’

De bestuurders uit die tijd probeerden zo goed mogelijk met de bewoners en de ambtenaren door één deur te gaan – dat is dus van alle tijden, aldus Baalmans. ‘Misschien kunnen we het motto van toen ook wel weer uit de kast halen.’

Zelf uitspreken

Stedenbouwkundige Enno Zuidema, onder meer verantwoordelijk voor het ontwerp van De Bronnen en in noordoost-Groningen volop aan het werk in krimp-dorpen, gaf daarna zijn visie op het dorp. Zijn eerste punt: Vries als dorp. Aan de hand van een uitvouwboek liet Zuidema zien hoe dorpen groeien: eerst alleen een kerk en een kroeg, daarna komt er steeds meer bij. In Vries is dat ook zichtbaar: het authentieke dorp met de brink, dat door de ‘spaken’ van een wiel met het buitengebied is verbonden.

Maar ook het moderne forensendorp, dat gunstig gelegen is tussen Assen en Groningen. En waar nog steeds een woningvraag bestaat: de reden waarom De Bronnen is opgestart. Zuidema pleitte ervoor de dingen veel meer in samenhang te bekijken: ‘Toen ik aan De Bronnen werkte, waren het twee aparte gesprekken: wat gebeurt er in het centrum van Vries en wat gebeurt daaromheen? Die dingen kun je echter niet los van elkaar zien.’

Het is aan de inwoners van Vries, aldus Zuidema, om zich uit te spreken over wat zij willen zijn: ‘Wat is de gewenste identiteit voor de toekomst? Als bewoners daarover in gesprek gaan, kan een gemeentebestuur daar haar voordeel mee doen.’ Zuidema zelf deed hier overigens geen klip en klare uitspraken over: ‘Uit de sessies die wij met de Klankbordgroep voor De Bronnen organiseerden kwam mij nog niet helder naar voren wat Vries nu precies is. Daar moet het gesprek dus nog goed over worden gevoerd.’
Het tweede punt dat Zuidema aanroerde was ‘krimp of crisis’. Beide ontwikkelingen hebben niets met elkaar te maken: ‘Krimp treedt overal in noordwest-Europa op. De bevolking neemt af, er worden minder kinderen geboren, de trek naar de stad is gaande. In één gebied kunnen overigens krimp en groei prima samengaan: tussen Assen en Groningen is groei, in noordoost Groningen krimpt het stevig.

Daarbij gaat het niet zozeer om de absolute omvang van de bevolking, als wel om de samenstelling. Als de bevolking als geheel 15 tot 20 procent krimpt, is dat erg? Missen we die paar mensen hier in de zaal?’ Veel wezenlijker is het volgens Zuidema wanneer het aantal kinderen in een klas terug gaat van 20 naar 12, de beroepsbevolking met een kwart afneemt en het aantal ouderen boven 75 juist met 60 procent groeit. ‘Allerlei zaken worden hierdoor beïnvloed: scholen, zorg, de afstand tot voorzieningen. De behoeften van mensen gaan veranderen, ook in Vries. En daardoor verandert het dorp.’

Zuidema’s derde punt had betrekking op het tijdsgewricht: ‘We leven in de wereld van méér. Vroeger was het simpel: één raadslid per dorp, één gemeente die alles bepaalde: de wereld van één. Anno 2014 is dat veel minder eenduidig. Ook de rol van de gemeente is in beweging. Het bestuur moet zich continu open stellen voor de veranderende behoeften van de inwoners. Wie met de rug naar de bewoners toe gaat staan, zal ervaren: je kunt nog zo’n mooi plan bedenken, maar het komt niet aan.’

Volgens Zuidema gaat het erom initiatieven en ideeën die er zijn, een kans te geven. ‘Bij De Bronnen heb ik de Tafels van Vries gestart, waarbij we met geïnteresseerden keken of ze wellicht konden gaan bouwen. Daardoor ontstaat een gemeenschap van pioniers: mensen die het samen wel aandurven. Zo van: “laat ons in dat hoekje van het plan maar beginnen”. Dat kun je op tal van terreinen doen. Ga het gesprek aan. Burgers kunnen heel goed zelf aan de vernieuwing van een dorp werken.’ Daarbij moet helder worden dat de gemeente niet meer alles voor haar rekening kan nemen zoals dat voorheen wel het geval was. ‘De gemeente moet aangeven wat zij wel en niet meer gaat doen.

Dat is geen fijne boodschap om over je lippen te krijgen, maar het moet wel. Zoals wethouder Jacob Bruintjes in Borger-Odoorn heeft gedaan: tegen het dorp gezegd dat de zwembaden niet open kunnen blijven, kom maar maar met ideeën.’ De gemeente moet zich beperken tot een lange termijn visie en vervolgens burgers en ondernemers uitnodigen om initiatief te nemen. ‘Zich daarbij steeds afvragend: waar ben ik sturend en waar niet’. Het bekende begrip ‘burgerparticipatie’ moet aangevuld worden met ‘overheidsparticipatie’: de overheid participeert in de initiatieven die bewoners zelf nemen. Overigens is dat ook voor de bewoners wennen, aldus Zuidema: ‘Die zijn er ook sinds 1969 aan gewend dat de overheid wel alles voor ze regelt.’

Ideeën voor Vries

Dat er volop ideeën zijn over waar het met Vries naar toe moet, bleek uit de discussie die volgde. Kleine en grotere voorstellen passeerden de revue:
– Vries als kunstenaarsdorp, inspelen op mensen, krachten en ideeën die er al zijn: maak het zichtbaar;
– er worden teveel losse discussies gevoerd: waar is de totaalvisie? Die moet uit het dorp zelf komen, maar dan moet het dorp zich wel gaan organiseren;
– Vries is een van de drie grote kernen, maar er gaat onevenredig veel aandacht naar Eelde en Zuidlaren. Die ontwikkeling moet gekeerd worden;
– geef extra aandacht aan jongeren. Bouw die school bij De Bronnen en zet daarnaast betaalbare woningen voor starters neer, dat geeft het dorp een impuls;
– kijk ook naar de ouderen. Zij komen veel minder gemakkelijk voor beschermd wonen in aanmerking; dat vraagt nieuwe concepten rond wonen en zorg. In Vries is al een bedrijfje actief dat op dit punt verbindingen legt;
– er zijn veel regels bij de gemeente. Maak van Vries het ‘dorp van de experimenten’, met een regelluwe/arme zone. Hier kunnen we dingen uitproberen;
– praat juist niet over gescheiden leeftijdscategorieën, maar streef naar menging. Bijvoorbeeld wooncomplexen waar jong en oud door elkaar heen kunnen wonen en elkaar kunnen helpen. Denk minder in hokjes;
– een aantal concrete plekken heeft geen mooi aangezicht, pak die gelijk aan. Voorbeelden: parkje maken bij de gesloopte kerk, hek daar een stuk naar achteren zetten. En haal die graffiti ‘op=op’ nu eens weg bij de lege Henk ten Hoor-winkel, dat staat er nu al een jaar;
– er moet gebouwd worden! Plan Diepsloot-4 ligt kant en klaar in de kast. De afgelopen 15 jaar zijn er maar 4 woningen in Vries gebouwd, dat is dramatisch weinig.

Aan het verder uitwerken van de ideeën gaat echter wel iets anders vooraf, zo maakten de aanwezigen duidelijk: een herstel van vertrouwen. De gang van zaken rond de MFA heeft veel mensen wantrouwend gemaakt ten opzichte van de politiek. Dat gold ook voor het mislukte zelfbeheer-experiment in De Fledders (groenonderhoud).

Gemeente en inwoners moeten weer gezamenlijk optrekken, om een gedragen toekomstvisie voor het dorp te kunnen formuleren.

Concrete acties

Aan het slot van de avond gaf PvdA-lijsttrekker Henk Berends aan wat hij over houdt aan deze bijeenkomst. Het punt van het vertrouwen is heel helder: ‘Bij u bestaat het gevoel: wie zijn wij als bewoners dat de gemeente ons zo behandelt. Dat moeten we doorbreken. Dat lukt alleen met concrete acties. Dus als dat hek bij de oude kerk naar achteren moet, dan moeten we dat oppakken.

Ik geef me hierbij op; mijn manuren heeft u!’ Aan de toekomst van Vries moet door iedereen worden meegedacht, aldus Berends: ‘Het kan niet van bovenaf opgelegd, maar helemaal van onderop lukt ook niet. De oplossing ligt bij ons allemaal.’ Belangrijk is verder dat bestuurders aangeven wat zij wel en niet kunnen realiseren.

‘Oude gewoontes moeten we afschudden.’

Realisme is daarbij ook op zijn plaats: ‘Deze Henk Berends gaat niet in zes weken tijd heel Vries revitaliseren. Maar duidelijk is dat er een versnelling moet komen in de kwaliteitsverbetering van het wonen en de woonomgeving. Daarbij moeten we ook niet bang zijn plannen uit het verleden tegen het licht te houden en daar waar nodig aan te passen als ze niet meer passen bij de nieuwe realiteit.’

Anneke Lubbers over uitkomsten politiek café Vries

Op 29 januari organiseerde PvdA Tynaarlo een politiek café over de toekomst van Vries. Met bewoners en ondernemers werd gesproken over waar het met Vries naar toe moet. Voor Radio Tynaarlo Lokaal mocht raadslid Anneke Lubbers aangeven wat de avond heeft opgeleverd. Luister het interview hier terug.