Dorpsagenda Vries: vragen, veel vragen

De Dorpsagenda Vries werd in de raad van 9 juni ‘opiniërend’ besproken. De fractie van de PvdA Tynaarlo gaf aan veel vragen te hebben, zowel over de inhoud als over de totstandkoming. Volgens het college zou het hier gaan om een ‘openbare ruimteplan’ voor de kern van Vries; die insteek is naar ons idee veel te beperkt. Ook is de agenda destijds niet zo gepresenteerd. Het zou gaan om een uitvoeringsprogramma op tal van terreinen (woningbouw, leefbaarheid, voorzieningen). Die ambitie wordt niet waargemaakt. Lees in bijgaand document wat onze fractie ervan vindt.

Raadsvergadering 26 mei/9 juni 2015
Politieke vragen

– waarom de grote nadruk op het parkeervraagstuk?
– het groen van Vries wordt al decennialang geroemd als dé kwaliteit van het
dorp, waarom worden hiervoor geen concrete uitvoeringsmaatregelen voor
benoemd?
– waar worden de genoemde bedragen in het raadsvoorstel precies aan besteed, er
staat nu alleen een dekkingsplan.
– waarom is er reeds een collegebesluit genomen over sloop van pand Harms,
terwijl de agenda nog niet is vastgesteld?
– in het raadsbesluit wordt gesproken over het afboeken van 200.000 op het pand
aan de Oude Asserstraat 18. Hoe wordt de afboeking van de resterende 300.000
euro geregeld?
– gesteld wordt dat Vries wordt gescheiden in een oostelijke en westelijke helft en
de centrale groene as moet worden hersteld. Dit is niet terug te vinden in de
antwoorden van de bewoners. Gaat het hier om een ambtelijke visie?
– waarom heeft het Kunstdorp Vries niet gebracht ‘wat de gemeente ervan
verwacht had’? Graag een nadere uitleg.
– wat gaat de gemeente concreet doen aan het ‘lostrekken van
locatieontwikkelingen’ en wat zijn de ideeën van het college voor het tijdelijk
gebruik van braakliggende locaties?
– ‘starterswoningen passen in een stuk uitbreiding van het dorp’: over welke
locaties denkt de gemeente dan? Gaat de gemeente actief jongeren hierbij
betrekken?
– waar komt de laatste pagina in de visie vandaan? We lezen over hotels,
herbergen, ateliers. Het zijn geen punten die in het voorgaande aan de orde zijn
geweest: wie heeft deze passage opgesteld c.q. waar is hij aan ontleend? Ook gaat

het over een creatief imago, waar nu juist het Kunstdorp is afgevoerd als nieuw
‘merk’. Wat is die ‘uitgekiende strategie’ die Vries in 2025 er bovenop heeft
geholpen?
– in hoeverre is de insteek van deze dorpsagenda terug gecommuniceerd met het
dorp? Heeft de gemeente laten zien: ‘dit hebben wij opgehaald, is dit ook wat u
het belangrijkste vindt?’
– hoe wil het college nu verder gaan? Wat zijn termijnen die zij zich daarbij stelt?
Hoe ziet het (ontbrekende) uitvoeringsprogramma eruit?
Technische vragen
– waarom moet het parkeerterrein bij de Emté worden uitgebreid? Alleen bij
pieken is het hier druk. Dus waarom moet er ontworpen op een piekbelasting?
– wat gebeurt er met de resultaten van het Dorpsbelevingsonderzoek Donderen,
dat parallel is uitgevoerd?
– waarom moet het verenigingsleven gaan samenwerken met het onderwijs; welk
onderwijs wordt bedoeld en waar moet die samenwerking over gaan?
– over het zorgaanbod: ‘we missen de functie fysiotherapie in deze hoek’. Wie is
we: de bewoners of de gemeente? En waarom moeten functies van bovenaf
worden geclusterd als zorgondernemers zelf de afgelopen tijd hun eigen plek in
het dorp hebben gevonden en daarin ook hebben geïnvesteerd?
– we lezen weinig over de aanpak van de bestaande woningvoorraad. De focus
zou hier moeten liggen op verduurzaming en levensloopbestendig maken, zowel
in de huur- als koopsector. Spreekt het college hier Woonborg op aan? En stelt u
de lening van SVn in voor 55-plussers die hun woning levensloopbestendig willen
maken?
– er ontbreekt een centrale dorpsvereniging, zo wordt gesteld. Vindt het dorp dit
zelf ook een gemis?

1.  Wat wij goed vinden aan deze agenda
Onze fractie staat positief tegenover deze poging van het college om ideeën over
de toekomst van Vries op te halen in het dorp zelf. Het is een breuk met het
verleden, waarin de plannen veelal in het gemeentehuis bedacht werden – om
vervolgens in het dorp te worden gepresenteerd. Nu is dat anders gegaan. Door
middel van inloopavonden en een Dorpsbelevingsonderzoek is in kaart gebracht
hoe de bewoners en ondernemers aankijken tegen Vries. Het resultaat ligt nu voor
in een compacte agenda, die goed leesbaar is. Onze waardering daarvoor.

2.  Waar wij vragen over hebben
De nieuwe aanpak laat onverlet dat wij een aantal vragen hebben bij de agenda.
De context en de langere termijn: krimpdorp Vries
We begrijpen dat deze agenda inzet op de korte en middellange termijn. Echter,
ook een document als dit kan niet zonder enige inkadering. We zien bijvoorbeeld
dat het aantal inwoners in Vries daalt. Inmiddels geldt ook voor het aantal
huishoudens. Feitelijk is Vries daarmee een krimpdorp geworden. Dat hoeft
helemaal niet erg te zijn, mits je het signaleert en de daling van de bevolking op
een goede manier begeleidt. In het verlengde hiervan verandert het karakter van
Vries: het dorp gaat van een ‘centrumdorp’ naar een ‘woondorp’. Dat is zichtbaar
aan het verdwijnen van bepaalde voorzieningen en een terugloop van het aantal
winkels. Maar ook aan het feit dat de brandweer steeds minder gemakkelijk
vrijwilligers kan vinden omdat er simpelweg steeds minder mensen in het dorp
zelf werken. Verder neemt het aantal ouderen de komende jaren in Vries toe: een
ontwikkeling met gevolgen op allerlei terreinen (zie de recente studie van de
VNG : gemeenten met veel landelijk gebied worden extra hard door de
vergrijzing getroffen). Deze analyse missen wij in de agenda.
De omgeving: Vries en de andere kernen
Een ander element dat we missen is de positie van Vries in de omgeving. Hoe
verhoudt Vries zich tot de andere kernen van Tynaarlo en tot bijvoorbeeld Assen
en Groningen. Wat zijn de verhuisstromen en waardoor worden deze veroorzaakt?
Ook op dit punt zouden we graag Vries ingekaderd willen zien. We moeten
proberen te begrijpen hoe bepaalde zaken in elkaar grijpen. Gaan de jongeren
bijvoorbeeld weg uit Vries omdat er geen geschikt woningaanbod is of omdat
Groningen gewoonweg veel harder trekt en zij daar (ook al was er aanbod)
evengoed naar toe zouden zijn gegaan?
De manier van werken: een vak apart
Het opstellen van Dorpsagenda’s maakt de laatste tijd een stevige ontwikkeling
door. Op tal van plekken zijn hier interessante voorbeelden van te vinden.
Bijvoorbeeld in de gemeente Stichtse Vecht, waar elke kern een eigen agenda
krijgt. Steeds volgens een helder stramien: analyse, visie, uitvoeringsplan. Maar
ook dichterbij, zoals in Middelstum. Rode draad in deze agenda’s is dat er echt
sprake is van een coproductie: de bewoners stellen de agenda zelf op, de
gemeente maakt de totstandkoming mogelijk en levert gegevens en kennis aan.
Organisaties als BOKD en Groninger Dorpen zijn inmiddels bedreven in deze
aanpak, waarin bewoners echt aan de hand worden meegenomen om na te gaan
denken over hun dorp. De PvdA Tynaarlo vraagt zich af: waarom is niet van deze
expertise gebruik gemaakt? We huren wel externe bureaus voor allerlei andere
zaken in, waarom proberen we dan hier het wiel zelf uit te vinden?
De goede vraagstelling: wat maakt Vries bijzonder
De nadruk in de vraagstelling aan bewoners heeft sterk gelegen op concrete
ergernissen in de dagelijkse leefomgeving. Hoe belangrijk deze ook zijn – ze
moeten ook zeker worden meegenomen – is het slechts een deel van het verhaal
dat we graag zouden willen achterhalen. Hoe kijken de inwoners aan tegen de
kwaliteiten van hun dorp? Waar is Vries goed in, waar ligt de kracht van de
bewoners, waar zit de energie? Welke zaken moeten koste wat het kost behouden
blijven, wat mag eventueel weg of anders? Wat kan eventueel het ‘merk’
(‘brand’) van Vries worden? Een dorp waar het aangenaam ouder worden is,
midden in het groen – zoals Leefbaar Tynaarlo bijvoorbeeld al eerder bepleit
heeft? Een dorp waar het (met twee maneges en een evenemententerrein)
bijzonder goed paardrijden is? Daar lezen we te weinig over. Misschien moeten
we wel terug naar het motto van Vries in de jaren zestig, toen er op de
poststempel te lezen stond: ‘Vries, voor rustig en prettig buiten wonen’. Dat zou
er bijvoorbeeld voor pleiten om extra groen toe te voegen aan het dorp (in plaats
van extra verharding).

De scherpte in de agenda: wie doet wat
Een agenda moet uiteindelijk heel concreet worden. Die scherpte zit er nu
onvoldoende in. We moeten bijvoorbeeld in het raadsbesluit lezen dat het college
voornemens is het pand aan de Asserstraat 18 te slopen. Waarom staat dit niet in
de agenda? In de agenda wordt op tal van plekken aangegeven dat er aan bepaalde
thema’s ‘iets zal gaan gebeuren’. Wat dat dan precies is, blijft echter vaag. Hoe
gaat de gemeente bijvoorbeeld concreet de woningbouwlocaties vlot proberen te
trekken. Hier missen we een heel scherp uitvoeringsplan, zoals dat in andere
dorpsagenda’s wel te vinden is.
Een tweede punt is dat het in de agenda alleen gaat om de investeringen die de
gemeente wil gaan plegen. In andere dorpsagenda’s die wij hebben bestudeerd
staat ook aangegeven wat de bewoners zélf gaan doen in hun dorp. Uiteindelijk
draait het om twee vragen: gaan ondernemers investeren in Vries en gaan
consumenten hier ook hun producten en diensten afnemen. Zonder die twee
fundamenten is een aanpak gericht op dorpsvernieuwing kansloos en moeten we
er vrede mee hebben dat Vries – net als de slogan van het dorp in de jaren zestig –
staat voor ‘rustig en groen wonen’ (waar overigens niets mis mee is).
Ook op dit punt moet er meer balans in de agenda komen. Als jongeren
bijvoorbeeld echt zoveel behoefte hebben aan starterswoningen: laten zij zich
melden bij de gemeente! In Yde wordt daar nu een begin mee gemaakt, dat kan
ook in Vries.
Een derde punt is dat niet duidelijk is in de agenda wie wat precies wil. Er wordt
wel consequent over ‘we’ gesproken, maar de wensen van bewoners en
ambtenaren lopen door elkaar heen. Dat werkt verwarrend. Zo is de vergroening
van de Nieuwe Rijksweg niet door de bewoners genoemd. Waar komt dit thema
vandaan?
Relatie met andere onderwerpen en ontwikkelingen
Het is niet voor het eerst dat er over de toekomst van Vries wordt nagedacht. In
het kader van de centrumplanontwikkeling bijvoorbeeld, maar ook rond De
Bronnen en de ontwikkeling van de ‘Koningsas’. Is die kennis in korte tijd zo
verouderd dat we er niets mee kunnen? Ook missen we de verbindingen naar
ander gemeentelijk beleid, zoals het gebiedsgericht werken dat in Vries is gestart.
En heeft het sociaal team voor Vries bijvoorbeeld al een dorpsscan opgeleverd
met bruikbare informatie? Kortom: goed om kennis en ideeën in het dorp op te
halen, maar vergeet ook niet andere bronnen. En neem in de agenda ook de
ontwikkelingen mee waarvan we weten dat ze eraan zitten te komen, zoals het
vertrek van de bibliotheek uit het oude gemeentehuis.
Een ander geluid: ondernemers en dwarsdenkers
Naast de bewoners – hoe zeer wij hun inbreng ook waarderen – was het goed
geweest om ook anderen hun licht over Vries te laten schijnen. Mensen die er iets
meer vanuit een ‘helicopter’-perspectief boven kunnen hangen en Vries ook in
breder verband kunnen plaatsen. Onze ambassadeur vrijetijdseconomie
bijvoorbeeld, maar ook de directie van woningcorporatie Woonborg bijvoorbeeld.
Of een aantal ‘dwarsdenkers’ waarvan verwacht mag worden dat ze Vries op een
heel andere manier bekijken. Dat had de analyse van het dorp scherper kunnen
maken. Sowieso vinden wij de inbreng vanuit het thema ‘ondernemen’
onderbelicht. In de resultaten van de inloopavonden staat dit thema wel benoemd,
maar de onderwerpen die er vervolgens bij worden genoemd gaan weer heel sterk
over wonen en openbare ruimte.

Onze conclusies
We komen tot de volgende drie conclusies:
1.  de agenda in de huidige vorm is wat ons betreft nog onvoldoende uitgewerkt om
daar investeringsbeslissingen aan te koppelen. Onze fractie is er niet van
overtuigd dat deze maatregelen (met een accent op openbare ruimte en
infrastructuur) Vries echt vooruit gaan helpen. Deze maatregelen zijn niet of
nauwelijks door het dorp zelf aangegeven. Het zogenaamde probleem van
parkeren bij de Emté is bij de uitkomsten van de inloopavonden welgeteld één
keer genoemd. Het vergroenen van de Nieuwe Rijksweg is niet genoemd.
Over de sloop van het pand aan de Asserstraat 18 – eerst voor 500.000 euro
aangekocht en nu alweer rijp voor de slopershamer, waardoor een half miljoen
euro verdampt – heeft evenmin iemand iets gezegd. Dat geld kan naar ons idee
veel beter worden besteed. Wij zien graag nader onderzoek naar de
herontwikkelingsmogelijkheden van dit pand. Is het wellicht iets voor de
bibliotheek?

Het bevreemdt ons overig dat het college het sloopbesluit al heeft genomen en dat
er blijkbaar al onderhandelingen met de supermarkt zijn gestart over de
parkeerplaatsen, terwijl deze agenda nog niet eens is vastgesteld. Dat geldt ook
voor het nieuwe maairegime in De Fledders: ingevoerd zonder dat het
aangekondigde overleg met de bewoners (p.10) heeft plaatsgevonden. Maar dat
terzijde.
De bijdrage van de gemeente is teruggebracht tot het herinrichten van de openbare
ruimte en twee stukken infrastructuur. Dat was nadrukkelijk niet de inzet en voor
een dorp als Vries vinden we dat ook een te magere insteek. Er zijn wat ons
betreft meerdere knoppen waar aan gedraaid kan worden. Ook door de gemeente.
In de agenda staan – hoe vaag ook – verschillende zaken genoemd, maar in het
raadsbesluit staat hier niets over genoemd.
2.  de nieuwe manier van werken om het dorp bij de planontwikkeling te betrekken
moet worden aangescherpt. Terugkijkend vinden we dat het – gechargeerd –
teveel een proces geweest van ‘roept u maar’, uitmondend in een stapel
memobriefjes waar een ringetje doorheen is geslagen. Daarmee wordt de kennis
die in dit gemeentehuis aanwezig is over Vries – bijvoorbeeld over de
bevolkingsontwikkeling, maar ook over woningbouw en stedenbouw – te weinig
gebruikt. Anders gezegd: we zijn teveel doorgeslagen, van puur ‘bovenaf’ naar
louter ‘van onderop’. Daar moet een andere balans in gevonden worden. Deze
agenda is naar ons idee niet de agenda van het dorp zelf. Evenmin is sprake van
een echte ‘co-productie’.
3.  de kaderstellende rol van de gemeenteraad komt op deze manier onvoldoende
tot haar recht. Het college is van start gegaan met dit traject zonder de raad daar
inhoudelijk bij te betrekken. Nu ligt er een document voor waar wij toch een hoop
vragen bij hebben. Dat wordt niet verholpen door een serie van informerende,
opiniërende en besluitvormende raadsbijeenkomsten. Op dat moment is het proces
namelijk al te ver voortgeschreden. Wij hebben hier dan ook geen goed gevoel bij.
Wij zouden graag zien dat de raad op een eerder en zinvol moment bij dit soort
trajecten betrokken wordt. De manier waarop deze agenda tot stand is gekomen is
wat de PvdA Tynaarlo betreft in ieder geval niet de standaard voor een gebieds-
c.q. dorpsgerichte aanpak in de komende jaren.

4 Suggesties
– Waarom alleen aandacht voor Oude Asserstraat en Brinkstraat? Trek het juist
door naar de Brink en het stuk Brinkstraat/Markestraat.
– Een optie is om bij de parkeerterreinen bij de inbrengwinkel en
huisartsenpraktijk een doorsteek te creëren. Maak in ieder geval een doorsteek
voor voetgangers; zo benut je de parkeerplaatsen optimaal.
– Probeer veel meer de leegstand/functiewijzigingen te ondersteunen, start een
investeringsfonds (revolverend) voor ideeën en doe als gemeente zelf hierin mee.
– Combineer programma’s: bijvoorbeeld seniorenhuisvesting met school en
winkels (zijn diverse voorbeelden van).
– Veel aandacht voor groen en rood, weinig voor sociaal. Daar kan toch meer op
ingezet worden? Groene en rode plannen zijn niet fout, maar over betrokkenheid
van de bewoners lees je nauwelijks. Dat kan anders: samen tuintjes, groen
onderhoud, vervoer (ouderenbus), et cetera.
– Start een halfjaarlijks dorpscafé voor alle inwoners voor ideeënuitwisseling. Doe
dat ook voor verenigingen.
– Probeer meer toerisme te ontwikkelen. Suggesties voor een camping bij
zwembad de Leemdobben, oude camping bij de Eswalmanege weer nieuw leven
in te blazen. Sta positief tegenover deze ontwikkelingen. Probeer actief
initiatiefnemers te benaderen (advertenties). Haal ondernemers hier naar toe met
ideeën en visie, om mee te sparren (type Erik Wong die Hornhuizen met
Wongema op de kaart zet). Of betrek een club als Herbestemming Noord erbij.
– Het parkeren op de Brink in Vries is erg problematisch. Laat slechts aan één
kant van de Brink parkeren of kies voor een algeheel parkeerverbod.